چهل و یکمین سالگی زلزله طبس
تاریخ انتشار: ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۱۲۳۱۴۷
زمینلرزه ۲۵ شهریور طبس که در روزهای آغاز اوجگیری انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ در ایران رخ داد، همچنان شدیدترین زمین لرزه ثبت شده در ایران است. این زلزله حدود ۶۵۰۰ کشته به همراه شد و شهر طبس و ۳۰ روستای پیرامون آن را کاملا ویران کرد.
زمینلرزهها در سده اخیر حدود ۱۱۰ هزار کشته در ایران به جای گذاشتهاند. برآورد خسارتهای مالی به صورت سامانیافته انجام نشده است، ولی برآورد خسارت در مورد زلزله ۱۳۶۹ منجیل ۱.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
۷۷ درصد از کل جمعیت ساکن در شهرهای بزرگ ایران در پهنه خطر بسیار زیاد (پهنه خطر نسبی ۱) ساکنند! ساکنان در مراکز استانهای در پهنه خطر نسبی ۲ حدود ۱۵ درصد از کل جمعیت مراکز استانها هستند و تنها ۸ درصد در پهنه خطر نسبی ۳ (خطر نسبتا پائین) ساکن هستند. بر اساس گزارش وزیر راه و شهرسازی در ۲۵ شهریور ۹۳، در ایران ۵۶ هزار هکتار بافت فرسوده و ۵۴ هزار هکتار بافت حاشیهنشینی وجود دارد. اگر جمعیت متوسط ساکنان در بافتهای آسیبپذیر را (فرسوده و حاشیهنشین، سرجمع حدود ۱۱۰ هزار هکتار) در ایران حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر برآورد کنیم، جمعیت ساکن در این بافتها در حدود ۲۲ تا ۳۳ میلیون نفر برآورد میشود که درصدی بیش از ۲۸ تا ۴۲ درصد از کل جمعیت ایران را نشان میدهد. متاسفانه این برآورد با گزارش سال ۲۰۰۹ راهبرد بینالمللی کاهش ریسک همخوانی نشان میدهد که بیانگر سکونت بین ۳۰ تا ۴۲ درصد از جمعیت کشورهای در حال توسعه در واحدهای فیزیکی–اجتماعی بسیار آسیبپذیر است.
با مرور تاریخ زمینلرزههای ایران متوجه میشویم که این ویرانی میراث گذشته در زمینلرزهها، در فلات ایران سابقه طولانی دارد. در سال ۸۵۵ میلادی زمینلرزه قومس در محدودهای که امروز شهر دامغان در استان سمنان قرار دارد، زمینلرزهای مهیب و بسیار مخرب بوده که عملا تمام منطقه را تخریب کرده است. نگارنده در بازدید از شهر دامغان متوجه شد که ایوان داخلی مسجد تاریخی تاریخانه که دومین مسجد ساخته شده در ایران است، در حدود قرن دوم هجری تخریب شده، گرچه که باستانشناسان به دلیل خاصی از نوع سانحه طبیعی در مورد این خرابی اشاره نداشتهاند، اما میتوان احتمال داد که همین زمینلرزه ۸۵۵ میلادی (مقارن با قرن دوم هجری قمری) موجب خرابی مسجد مذکور شده باشد. مرحوم پروفسور نیکلاس آمبرسیز و چارلز ملویل در کتاب با ارزش تاریخ زمینلرزههای ایران با توجه به گستردگی خرابیها، بزرگای ۸.۰ را برای این زمینلرزه بزرگ پیشنهاد کردهاند. البته تاکنون پژوهش جدید و دقیقی از این دیدگاه در محدوده استان مذکور انجام نشده و بنابراین واضح نیست که این زمینلرزه واقعا بزرگای ۸.۰ داشته یا نه و بررسیهای بعدی، زلزله شناختی، باستان - زلزلهشناسی و دیرینه - لرزهشناسی میتواند کمک بزرگی به تدقیق پاسخ این سوال کند.
مساله مهم بعدی طول (ابعاد پهنه) گسل زمینلرزه ای است که در یک رخداد به طورت ناگهانی می تواند در یک ناحیه گسیخته شود. در مورد منطقه جنوب البرز با توجه به وجود گسل آستانه در حدود ۱۵ کیلومتری شمال دامغان، برای اینکه زمینلرزه ای با بزرگای ۸.۰ در این ناحیه (یا هر ناحیه دیگری از ایران ) ایجاد شود، برپایه دانستههای ما از گسلهای زمینلرزه ای ایران، رخداد گسلشی به طول حدود ۱۷۰ کیلومتر در یک رخداد زمینلرزه به صورت ناگهانی ( و نه در چند زلزله پی در پی و یا چند زمینلرزه و پسلرز های آن) ضروری است. دانسته های ما از زمینلرزه های ایران و گسلهای زمینلرزه ای ایران رخداد زمین لرزه ها با گسلش در یک رخداد به طول کمتر از ۱۵۰ کیلومتر را به صورت یک قطعه تایید می کند.
مثلا زمین لرزه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ (۱۰ مه ۱۹۹۷میلادی) با بزرگای Ms۷.۳ و بزرگای گشتاوری Mw۷.۲ و با گسلشی سطحی به طول حدود ۱۲۰ کیلومتر را نشان میدهد. زمینلرزه طبس ۲۵ شهریور ۱۳۷۵ نیز بزرگای گشتاوری ۷.۴ با طول گسلش سطحی حدود ۱۰۰ کیلومتر و زمینلرزه ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ منجیل نیز بزرگای ۷.۳ گسلشی سطحی قابل برداشت در همین حدود داشته است. البته این دو رخداد آخر گسلش سطحی را به صورت قطعه - قطعه نشان دادهاند. اگر زمینلرزهای با بزرگای ۸.۰ بخواهد در فلات ایران رخ دهد لازم است گسلشی ناگهانی در یک اتفاق به طول حدود ۱۷۰ کیلومتر رخ دهد و برای زمینلرزه ای با بزرگای ۹.۰ لازم است طول این گسلش در یک رخداد تنها، حدود ۴۰۰ کیلومتر یا بیشتر باشد.
در مواردی که تاکنون در فلات ایران مطالعه شده است، رخداد گسلشی در یک رخداد با طول بیش از حدود ۱۲۰ کیلومتری بررسی یا گزارش نشده است. البته رخداد زمینلرزهها در منطقه مکران نشان میدهد که با وجود رخداد زمینلرزهای با بزرگای بیش از ۷.۵ در ناحیه ساحلی با داخل رشته کوه مکران (در پهنه فرورانش مکران) گسلشی با ابعادی که طول مستقیم یک قطعه آن بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلومتر باشد ممکن است رخ داده باشد (زمینلرزه ۲۸ نوامبر ۱۹۴۵ با بزرگایی که حدود ۸.۰ گزارش شده، البته برآوردهای جدیدتر اندازه آن را در حدود ۷.۸ یا ۷.۹ برآورد میکند و زمینلرزه ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ در سراوان با بزرگای ۷.۷ رخ داده است). چنین زمینلرزههایی در ساحل مکران میتواند موجب رخداد سونامی هم بشود.
یک مشکل بزرگ در تمام زلزلههای تاریخی و اخیر ایران همواره مساله بافتهای فرسوده و غیر تابآور بوده است. این مشکل در سالهای اخیر با ایجاد بافت فرسوده تازهساخت توسعه نیز یافته است! در نیمه سال ۹۲ اعلام شد که برای ساخت چهار میلیون و چهارصد هزار واحد مسکن مهر در کشور برنامهریزی شده که سه میلیون واحد تا پایان این دوره به پایان رسیده است. بنابراین مساحتی که برای ساخت مسکن مهر در کشور در نظر گرفته شده است شامل حدود 53 هزار هکتار بافت نوساز (اکثرا حاشیهنشین) جدید خواهد بود که حداقل حدود شش و نیم میلیون نفر و به صورت واقعبینانهتر حدود ۱۰ و نیم میلیون نفر (با فرض سکون حدود ۱۲۰ تا ۲۰۰ نفر در هر هکتار) در این ساختمانها یا ساکن شده و یا به زودی ساکن خواهند شد. با توجه به آسیبپذیری بالایی که از واحدهای مسکن مهر به ویژه در زلزلههای ۱۳۹۱ ورزقان و ۱۳۹۳ مورموری ایلام و ۱۳۹۶ سرپل ذهاب مشاهده شد، حتی اگر دستکم نیمی از این ساختوسازهای جدید آسیبپذیری بالایی در مقابل خطر زلزله داشته باشند، حدود 26 هزار هکتار بافت فرسوده جدید به منازل مسکونی کشور اضافه شده و یا در سالهای آینده این اتفاق رخ خواهد افتاد. جمعیت آسیبپذیر ساکن در این بافتهای فرسوده نوساز حدود ۳.۳ میلیون تا حدود ۵.۲ میلیون نفر تخمین زده میشود. با توجه به اینکه ساختوساز مسکن مهر برنامهای ادامهدار است، تدبیر برای ساماندهی به وضع این ساختمانها فوری و حیاتی است.
تهران به عنوان پایتخت کشور، بیشترین جمعیت شهروندان کشور را در خود جای داده است، بنابراین میتوان گفت، تلفات و خسارات احتمالی وقوع زمینلرزه شدید در این شهر، به مراتب بیش از دیگر شهرهای ایران خواهد بود. از همین رو، در دورههای زمانی مختلف بحث انتقال پایتخت بارها مطرح شده اما تا امروز به جایی نرسیده است. انتقال پایتخت، دستکم در بحث مدیریت پیامدهای زلزله میتواند کارگشا باشد. انتقال پایتخت میتواند به عنوان بخشی از برنامه کاهش ریسک زلزله در تهران (و در کشور) موثر باشد. مطالعات گوناگون از دیدگاه زمینشناسی، زلزلهشناسی، شهرسازی، برنامهریزی شهری و حوزههای مختلف فناوری در حوزه ساختمان و مسکن در دو دهه گذشته صورت گرفته است. این مطالعات نشان میدهد که اولا روند مهاجرت به تهران همچنان مطابق آخرین آمارهای مرکز آمار ایران ادامه یافته و در طی روز حدود چهار و نیم میلیون نفر برای کار به تهران میآیند. نتیجه بخشی از این موضوع، رشد حاشیهنشینی، توسعه ناامنی (بهویژه در حاشیههای شهری و شهرهای جدید) بزهکاری و رشد بیکاری و سایر ناهنجاریها در تهران بزرگ است. چند فرهنگی در کلانشهر تهران عملا سریعتر از رشد فرهنگی شهروندان شهر تهران، موجب رشد ناهنجاریهای فرهنگی، بیفرهنگی و ایجاد امکان برای هجوم ناهنجاریهای شبهفرهنگی از بیرون کشور به داخل تهران میشود. رشد تهران با وضع کنونی، عملا با تخریب فضاها و بافت با هویت خانهباغهای گذشته همراه است. پایتختی که نه هویت امروزی و مدرن داشته باشد و نه هویت دیروزی و گذشته را، دیگر عملا نمیتواند پایتخت کشوری با سابقه تمدنی و فرهنگی همچون ایران باشد. این مطالعات همزمان مخاطرهآمیز بودن شهر کنونی و افزایش سریع ریسک در طی زمان (به دلیل توسعه سریع شهر حتی در ارتفاعات شمال تهران) را مشخص میکند.
وضع تهران از نظر قرارگیری بیشتر بخشهای اخیرا توسعهیافته آن در پهنههای خطرناک از نظر سوانح طبیعی (زلزله و حریم گسلهای فعال، دامنههای جنبان و احتمال زمینلغزش، ناپایداری و فرونشست زمین، خطر سیل و سابقه آن در تهران، مساله آب، سطحی و زیرزمینی و خشکسالی در بازههای چندساله یا چند ۱۰ ساله) ریسک زندگی را در تهران بهتدریج بیشتر کرده است. آیا با این توسعه که مدام در شرایط مخاطرهآمیزتر انجام میشود و با افزایش تراکمی که در کوچههای تنگ و باریک تقریبا در تمام شهر داده میشود، میتوان در جهت مقاومسازی نیز سخنی گفت؟ انتقال پایتخت در کاهش ریسک (از طریق ایجاد پایتختی بهسامان و جایگزین برای کشور و همچنین کاهش درصد و تعداد مردمی که در معرض ریسک زلزلههای بعدی هستند) حتما موثر است.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۱۲۳۱۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیشبینی ترافیک و زلزله با متاورس شهری | شهر هوشمند چگونه شهری است؟
همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: بیش از ۲دهه از معرفی مفهوم متاورس در دنیای تکنولوژی میگذرد، اما این فناوری تا همین چندوقت پیش، بیشتر از آن لوکس و دستنیافتنی بهنظر میرسید که مورد توجه مردم عادی و کشورهای در مسیر توسعه قرار گیرد. تصور غالب این بود که پای این تکنولوژی دستکم به این زودیها قرار نیست به زندگی مردم عادی باز شود یا بتواند گرهای را از مشکلات روزمره مردم باز کند. اما امروز شهرهای زیادی در دنیا در تلاشند مشکلات شهری خود همچون ترافیک، برآورد نتایج اجرای پروژههای عمرانی، مکانیابی طرحهای عمرانی و ساختوساز، استفاده بهینه از فضای شهری و حتی درآمدزایی را با هوشمندسازی شهری و ساخت همزاد دیجیتال شهر در محیط متاورس، شبیهسازی و حل کنند.
رویای زندگی در یک شهر هوشمندتصور کنید فقط با زدن یک عینک دیجیتال بر چشم بتوانید در محیط فیلم یا سریال مورد علاقهتان در میان بازیگران راه بروید و وقایع را از هر نقطهای که دوست دارید تماشا کنید، از نمایشگاه یا موزهای در آن سر دنیا دیدن کنید، با همکارانتان نه از صفحه نمایشگر رایانه، بلکه در محیطی سهبعدی جلسه برگزار کنید، به کنسرت خواننده مورد علاقهتان بروید، فضای هتل موردنظرتان را پس از رزرو اتاق از نزدیک بررسی کنید یا حتی با پزشکتان مشورت کنید یا تعمیرکار ماشینتان را ظرف چند دقیقه بالای سر ماشین بیاورید تا از پیمودن راهی طولانی در ترافیک معاف شوید و همه اینها در حالی است که لیوان چای بهدست روی مبل خانه خود نشستهاید. هیجانانگیز نیست؟ شاید کمی فانتزی بهنظر برسد اما اینها امکاناتی است که یک شهر هوشمند میتواند در اختیار شما قرار میدهد و خبر خوب اینکه رسیدن به «شهر هوشمند» و تحقق «متاورس شهری» در تهران بهطور جدی در برنامه مدیریت شهری پایتخت قرار گرفته است. اما متاورس چطور بهکار شهر میآید؟
متاورس شهری دقیقا به چه معناست؟برای اینکه بدانیم «متاورس شهری» چیست و چه کمکی قرار است به شهر بکند باید اول بدانیم مفهوم «متاورس» چیست. متاورس، بهطور خلاصه یک فضای دیجیتال سهبعدی است که با استفاده از تکنولوژیهایی مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، زندگی آنلاین انسان را براساس زندگی واقعی او شبیهسازی و این دو را با هم ترکیب میکند. شما در فضای متاورس میتوانید خانهای را دقیقا با مشخصات، ویژگیها و جزئیات خانه خود شبیهسازی کنید و در آن حضور حقیقی اما غیرفیزیکی داشته باشید. در نوع بزرگتر، شما میتوانید با کمک این تکنولوژی در محیطهای شبیهسازی شده دیگر نیز حضور داشته باشید، به فعالیتهای مختلفی بپردازید و با سایر مردم جهان در ارتباط و تعامل باشید. این فرایند را میتوان بهوجود یه «قل» از شما، خانه شما یا شهر شما در فضای دیجیتال تشبیه کرد و این همان اصطلاح «دوقلوی دیجیتال» است که پرکاربردترین ترکیب در رابطه با مفاهیم متاورس به شمار میرود. بهطور خلاصه، نسخههای شبیهسازی شده از خانه، شهر یا حتی خود شما در فضای متاورس «دوقلوی دیجیتال» خانه، شهر و خود شما هستند. خب... حالا که با مفهوم متاورس و دوقلوی دیجیتال و شهر متاورسی آشنا شدید، بهراحتی میتوان درباره ویژگیهای شهرهای متاورسی صحبت کرد.
متاورس شهری چطور قرار است به ما کمک کند؟شهرهای متاورسی بر تکنولوژی دوقلوی دیجیتال بنا شدهاند؛ به این معنا که اطلاعات شهر واقعی با تمام جزئیات، پردازش و بر مبنای آن نسخه دیجیتال شهر که به آن دوقلوی دیجیتال یا همزاد دیجیتال نیز گفته میشود، طراحی خواهد شد. در حقیت در شهر دیجیتال، نسخهای دیجیتال از همه اجسام فیزیکی موجود در شهر نظیر ساختمانها، خیابانها و تمام فضاهای دیگر شهر وجود خواهد داشت. این همزاد دیجیتال میتواند ویژگیهای جغرافیایی و همچنین زیرساختی شهر را به تصویر بکشد. استفاده از تکنولوژی متاورس در طراحی شهرهای هوشمند و پایدار این امکان را برای مسئولان شهری فراهم میآورد تا بهصورت کاملا مستقیم با زیرساختهای شهری ارتباط برقرار کرده و متناسب با چالشهای شهری موجود اقدامات متعددی را در جهت برطرف کردن آنها انجام دهند. در طراحی چنین شهرهایی توسعه پایدار و حفظ منابع انرژی تجدیدناپذیر مورد توجه قرار گرفته است. چنین قابلیتی با ایجاد امکان آزمون و خطای بیهزینه در همزاد دیجیتال، این امکان را فراهم میکند که اجرای برنامهها در نسخه واقعی شهر، براساس تجربهای از پیش آزموده باشد و با تغییرات لازم، به نتایج موردنظر مدیران و تصمیمگیران حوزه مدیریت شهری منتهی شود.
یک پیشنهاد برای شهر هوشمنددر شهرهای هوشمند پتانسیل حل انواع مسائل و مشکلات زندگی واقعی و ارائه راهحلهای کارآمد وجود دارد. دادهها همه اجزا همچون شبکههای جادهای، ارتباطات، شبکههای برق، سیستمهای آب و سایر امکانات را پوشش میدهند و این امر به مدیران شهری برای به حداکثر رساندن بهرهوری انرژی، اجرای بهتر پروژههای حملونقل از طریق برنامهریزی جاده، کاهش انتشار گازهای گلخانهای و مواردی از این دست کمک میکند. در محیط متاورس، شهرها همچنین میتوانند با شبیهسازی بلایای طبیعی پیشبینینشده مانند زلزله، رعد و برق و دمای بالا، آزمایشهای استراتژیک روی دوقلوهای دیجیتال خود انجام دهند. دوقلوی دیجیتال به آنها کمک میکند تا تشخیص دهند که آیا شهرشان توانایی مقاومت در شرایط مختلف را دارد یا خیر.
هوشمندسازی تهران در برنامه شورای شهرمتاورسهای شهری با حل چالشهایی همچون گرههای ترافیکی، آلودگیهای صوتی، کاهش آلایندههای زیستمحیطی و بسیاری از مشکلات دیگری که امروزه گریبانگیر کلانشهرهای دنیا ازجمله تهران شده است میتواند در حکم نسخهای شفابخش عمل کند. شورای اسلامی شهر تهران در دوره ششم برنامههای هوشمندسازی شهری را با تشکیل کمیته شفافیت و شهر هوشمند بهطور جدیتری در دستور کار قرار داده و در برنامه ۴ساله احکامی را در زمینه هوشمندسازی شهری صادر کرده است. براساس این احکام، شهرداری تهران مکلف است زیرساختهای هوشمندسازی را طی مدت زمان این برنامه تامین کند.
سوده نجفی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در اینباره به همشهری گفت: حرکت به سمت هوش مصنوعی و دوقلوهای دیجیتال از سوی بیشتر شهرهای دنیا در حال پیگیری است؛ ما نباید در این زمینه از دنیا عقب بمانیم. از سوی دیگر بحث شهر هوشمند یکی از سیاستهای ما در شورای ششم است. به این دلیل در برنامه چهارم احکامی را در این زمینه وضع کردیم و در تلاشیم هم با سیاستگذاری، این موضوع را پیگیری کنیم و هم شهرداری را مکلف کردیم به اینکه سیاستگذاریهای ما را در حوزه اجرا عملی کند.
نجفی، حرکت به سمت شهر هوشمند را زیربنای مدیریت آسانتر شهر دانست و افزود: مدیریت شهر زمانی آسانتر است که ما بتوانیم از علومی که امروزه در دنیا وجود دارد، استفاده کنیم و قطعا طی یکسال باقیمانده از عمر شورای ششم بهدنبال آن هستیم که بتوانیم حداقل ۵تا ۱۰درصد کارهای تهران را به سمت شهر هوشمند ببریم.
عضو کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر، در بیان ضرورت حرکت به سمت شهر هوشمند گفت: شهر هوشمند فراآموزش، فرا سلامت، فرا حملونقل و فراحکمرانی است و ما بهدنبال یک شهر هوشمند در شهر تهران هستیم؛ برای اینکه خیلی از مشکلات و مسائل تهران را حل کنیم. وقتی یک شهر هوشمند داشته باشیم مشکل آلودگی هوا در شهر تهران کاهش پیدا میکند؛ چون میزان تردد، چه خودرو و چه افراد در شهر کاهش پیدا میکند و دیگر ترافیک و آلودگی هوا نداریم و این در حوزه سلامت نیز مؤثر خواهد بود. بسیاری از بیماریهایی که امروزه منجر به بالا رفتن آمار مرگومیر در تهران شدهاند بهعلت آلودگی هوا و مشکلات ریوی است که مرگ خاموش خوانده میشوند.
نجفی افزود: تهران نیز با توجه به اینکه الگوی همه شهرهای کشور است و شهرهای دیگر هم از آن الگوبرداری میکنند، یکی از دغدغههای ما در شورای هوشمندسازی شهری است. البته توجه به حوزه هوشمندسازی و شفافیت از شورای پنجم آغاز شد، اما در شورای شهر ششم با حضور دکتر صادقی در کمیته شفافیت و شهر هوشمند، کار فراتر رفته و تلاش شده این موضوع بیشتر و بهتر پیگیری شود.
کد خبر 848548 برچسبها شورای شهر تکنولوژی (فناوری) مدیریت شهری